Luật vô thường trong vũ trụ
Vô thường là gì?
Vô thường là sinh lên rồi diệt đi, trước khi sinh không ở đâu cả, sau khi diệt đi không về đâu cả
Mọi sự vật hiện tượng đều biến đổi, sinh diệt tương tục. “Tất cả vạn vật được phát sinh ra do nhiều nguyên nhân hợp lại thành, không có vật nào mà tự nó tạo nên, khi sự kết hợp bị tan rã thì sự hủy diệt theo sau”. Như cơ thể con người bao gồm bốn yếu tố (tứ đại): đất, nước, gió, lửa; khi tứ đại hợp thành thì ngấm ngầm sự hủy diệt bên trong. Đó gọi là sự vô thường của một thực thể sinh diệt.
Vô thường nghĩa là “không chắc chắn”, “thay đổi”, “không trường tồn”. Vô thường là đặc tính chung của mọi sự sinh ra có điều kiện, tức là thành, trụ, hoại không. Tất cả đều là hư vọng, hợp rồi tan. Không thể lâu dài. Thân vô thường, Tâm vô thường, Hoàn cảnh vô thường, Vạn vật đều vô thường…
“Tất cả những gì trong thế gian đã là biến đổi, hư hoại, đều là vô thường”. Vô thường nghĩa là không thường, không mãi mãi ở yên trong một trạng thái nhất định; luôn luôn thay hình đổi dạng; đi từ trạng thái hình thành đến biến đi rồi tan rã…
Nhìn Tướng mà thấy Tánh thì ta Ngộ được Vô Thường, không bị Tướng làm cho chi phối, chao đảo, lăng xăng. Đời vô thường, mà chúng ta cứ mong cầu ổn định. Tình thay đổi mà ta cứ mãi đòi tình vĩnh cửu.
Có người nghi rằng: Đạo Phật nói vô thường, phải chăng vô tình gieo vào lòng mọi người những quan niệm chán đời thối chí? Vì sự vật đã vô thường thì không nên làm gì cả, có siêng năng hoạt động kinh doanh sự nghiệp rồi cũng không đi đến đâu cả. Tro bụi, người sẽ trở thành tro bụi hay sao?
Xin đáp: Vô thường của đạo Phật là một phương pháp chỉ rõ mặt trái của đời, để bài trừ những sự mê lầm, ngăn chặn người chạy theo vật dục, nó chưa phải là thuyết tuyệt đối.
Ðức Phật cũng như vị lương y tùy theo chứng bệnh mà cho thuốc. Với bịnh “chấp thường còn không mất”, thì dùng phương thuốc “vô thường” để đối trị, khi lành bịnh thì Phật lại cho thứ thuốc bổ khác quí báu hơn, là “thuyết chơn thường bất biến”. Theo kinh Lăng Nghiêm, Ngài A-Nan cũng lầm như chúng ta, cho nên đức Phật bảo Ngài La Hầu La đánh chuông để chỉ bày cho Ngài A-Nan phân biệt cái “biến đổi tiêu diệt”, và cái “thường còn không thay đổi”. Khi tiếng chuông do Ngài La Hầu La đánh ngân lên, đức Phật hỏi Ngài A-Nan có nghe không?
Ngài A-Nan đáp:
– Bạch Thế Tôn! Nghe.
Khi tiếng chuông dứt, Phật lại hỏi:
– A-Nan có nghe chăng?
Ngài A-Nan đáp:
– Bạch Thế Tôn! Không còn nghe nữa. Ðức Phật lại bảo Ngài La Hầu La, đánh tiếng chuông thứ hai, rồi Phật cũng hỏi như lần trước, và Ngài A-Nan cũng đáp có nghe.
Ðức Phật quở:
– A-Nan, sao ông trả lời lẩn quẩn như thế?
Ngài A-Nan ngạc nhiên, đáp:
– Chẳng những một mình con mà mọi người ai cũng thừa nhận có tiếng thì có nghe, tiếng dứt thì không còn nghe.
Ðức Phật gặng lại:
“Ông và mọi người đều cho có tiếng là có nghe, tiếng dứt, thì không có nghe nữa; thế là “tánh nghe” theo tiếng mà mất, thì có lẽ không bao giờ nghe nữa. Tại sao lúc tiếng thứ hai ngân lên, lại còn nghe nữa? Nếu nghe được tiếng thứ hai, thì nhất định biết không phải tiếng dứt mà không nghe. Tiếng có lúc còn lúc mất, “tánh nghe” vẫn thường không dời đổi. Vả lại, nếu tiếng dứt rồi mà tánh nghe không còn, thì cái gì biết được sự không nghe ấy?”
Cho biết, Phật dạy “vô thường” để đối trị chấp thường còn của chúng sinh. Ðến khi chúng sinh đã hiểu lẽ vô thường, thì Phật lại chỉ bày lẽ chơn thường bất biến.
Vô thường là một định luật chi phối tất cả sự vật, từ thân, tâm cho đến mọi hoàn cảnh. Hiểu lý vô thường, chúng ta đã có một phương thuốc thần diệu để trừ bệnh tham ái, mê mờ. Chúng ta đã đau khổ vì màu sắc tốt xấu, vì tiếng dở hay, vì mùi vị ngọt bùi, cay đắng, vì vật thích thân, vừa ý. Nay chúng ta uống thuốc “giáo lý vô thường”, để trừ bịnh tham ái và tiến tới sự an tịnh của tâm hồn.
Biết được vô thường, con người giữ được bình tĩnh thản nhiên trước cảnh đổi thay bất ngờ và có thể lạnh lùng trước cảnh ân ái chia ly. Biết vô thường, con người dám hy sinh tài sản, sanh mạng để làm việc nghĩa. Biết vô thường con người mới chán ngán với những thú vui tạm bợ, giả trá, và sáng suốt đi tìm những cái vui chân thật thường còn. Vì thật ra, cái vui chân thật thường còn, cái tánh chân thường vẫn có, nhưng nó nằm bên trong cái lớp giả dối tạm bợ, vô thường của cõi đời nầy, nên chúng ta không thể thấy được. Khi chúng ta đã cương quyết gạt bỏ cái vỏ giả dối ấy, thì tất nhiên cái giá trị chơn thật, cái hạnh phúc chơn chính, cái Phật tánh sáng suốt, chắc thật muôn đời sẽ hiện ra.
Tổng hợp từ nhiều nguồn
